Το Νευροχειρουργικό Ινστιτούτο (ΝΧΙ) ιδρύθηκε το 1995 (ΦΕΚ 134, 81/5-51995) υπό τη διεύθυνση του τότε καθηγητή της Nευροχειρουργικής Kλινικής κ. Τσεμετζή. Μετά την αποχώρηση από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων του κ. Τσεμετζή ανέλαβε διευθυντής του ΝΧΙ ο νεοερχόμενος αναπληρωτής καθηγητής της Nευροχειρουργικής κ. Πολυζωίδης και στη συνέχεια ο κ. Κυρίτσης, καθηγητής Νευρολογίας, με μακρά εμπειρία στην έρευνα των Νευροεπιστημών.
Το ΝΧΙ διαθέτει εξοπλισμό εργαστηρίου μοριακής βιολογίας. Πιο συγκεκριμένα υπάρχει δυνατότητα και τεχνογνωσία για πραγματοποίηση καλλιεργειών φυσιολογικών και καρκινικών ανθρώπινων κυττάρων in vitro – Διαμόλυνση DNA σε κύτταρα – Επιμόλυνση κυττάρων με ρετροιούς – Συνεστιακή μικροσκοπία ανοσοφθορισμού με λέιζερ – Κυτταρομετρία ροής (FACS) για την ανάλυση κυτταρικού πολλαπλασιασμού και απόπτωσης – Τεχνικές απομόνωσης DNA, RNA και πρωτεϊνών – RT-PCR και real time PCR – Ηλεκτροφόρηση αγαρόζης και SDS-PAGE. Για αυτό το λόγο, η χρησιμοποίηση του εξοπλισμού του ΝΧΙ επικεντρώνεται σε βασική έρευνα παθήσεων του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος και συνδυασμό τους με κλινικά δεδομένα ασθενών.
Οι κύριες παθήσεις σε βασική έρευνα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος που διερευνώνται στο ΝΧΙ είναι οι όγκοι του εγκεφάλου που ενδιαφέρουν και τους Νευροχειρουργούς και τους Νευροεπιστήμονες εν γένει. Ο σκοπός του Ινστιτούτου είναι να κινήσει το ενδιαφέρον και άλλων Νευροεπιστημόνων με επέκταση σε άλλες παθήσεις του Νευρικού Συστήματος.
Μία σημαντική επιστημονική κατεύθυνση του ΝΧΙ είναι η μελέτη γονιδιακών μεταλλάξεων των κακοήθων όγκων του εγκεφάλου και η εξεύρεση στόχων για γονιδιακή θεραπεία αυτών των νεοπλασμάτων.
Επίσης, σε συνεργασια με το τμήμα Φαρμακογνωσίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μελετάται η αντικαρκινική δράση ουσιών απομονωμένων από φυτά σε όγκους εγκεφάλου όπως το γλοιοβλάστωμα με τεχνικές καλλιέργειας κυττάρων για δοκιμασίες ελέγχου κυτταροστατικότητας και κυτταροτοξικότητας in vitro, κυτταρομετρία ροής για μελέτη μηχανισμών αντικαρκινικής δράσης μέσω ποσοτικοποίησης του κυτταρικού φαινοτύπου και φαινομένων, όπως ο κυτταρικός πολλαπλασιασμός και ο προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος, μοριακές τεχνικές για την εύρεση και ποσοτικοποίηση εμπλεκόμενων μορίων σε επίπεδο RNA και πρωτεΐνης και την ανάπτυξη ιχθύων Danio rerio (zebrafish) για την ανάλυση τοξικότητας αλλά και δράσης σε ξενομοσχεύματα in vivo.
Το ΝΧΙ έχει δώσει θέματα για διατριβές κάποιες από τις οποίες έχουν ολοκληρωθεί και άλλες βρίσκονται εν εξελίξει. Τα αποτελέσματα των μελετών έχουν δημοσιευθεί σε έγκριτα διεθνή περιοδικά. Επιπρόσθετα, έχει διευρύνει τη λειτουργία του με συνεργασία με τα Γνωστικά Αντικείμενα της Εμβρυολογίας Ιστολογίας και Βιοχημείας. Επιπλέον, εκπαιδεύει δια διάφορα χρονικά διαστήματα μεταπτυχιακούς ερευνητές του Πανεπιστημίου μας και παρασκευαστές σε διάφορες τεχνικές μοριακής βιολογίας και καλλιέργειας κυττάρων. Οι χώροι του περιλαμβάνουν: ένα χώρο εργαστηρίου 80τμ και χώρο γραφείου 20τμ. Επίσης, χρησιμοποιούνται οι κοινόχρηστοι χώροι του εργαστηρίου Ανατομίας-Εμβρυολογίας-Ιστολογίας που περιλαμβάνουν σκοτεινό θάλαμο, δωμάτιο χαμηλής θερμοκρασίας και χώρο καλλιέργειας κυττάρων.